ÇOCUKLARDA MAHREMİYET

MAHREMİYET VE MAHREMİYET EĞİTİMİ NEDİR?

· Bireylerin yalnız başına kalabilme, istediği gibi düşünüp davranabilme, başkalarıyla nerede ne zaman ve hangi koşullarda ne derecede ilişki kuracağına karar verebilme ile özel bir yaşam alanını ve bu yaşam alanında sahip olunan hakları ifade etmektedir (Yüksel, 2003).

· Mahremiyet eğitimi, cinsel bilgileri de içeren çocuğun kendisinin ve diğer insanların özel alanlarının farkına varması, toplumsal yaşam içinde kendi özel alanını koruyabilmesi, diğer bireylerin de özel alanlarına saygı duyması, kendisi ve çevresi arasında sağlıklı sınırlar koyabilmesine yönelik bilgileri içeren eğitimdir.

· Çocuk alacağı mahremiyet eğitimi ile vücudunun özel bölgelerini öğrenecektir.

· Çocuk bu eğitimle birlikte istemediği her dokunuşa ve talebe hayır diyebilme özgürlüğüne sahip olduğunu öğrenir.

· Mahremiyet eğitimi mutlaka ilk olarak ailede verilmelidir.

· Eğitimi hangi ebeveynin vereceği önemli değildir. Ancak eğitim öncesi veya sonrası çocuğun ebeveynine yönelttiği bir soru varsa bu soru sorulan kişi tarafından yanıtlanmalıdır. Mahremiyet eğitimi cinsellik eğitimini de içerdiği için kızlara annenin, erkeklere babanın eğitim vermesi daha sık karşılaşılan bir durumdur. Elbette bu rollerde değişiklik yapılabilir.

· Çocuğa eğitimin bir kez verilmesi yeterli değildir. Belirli aralıklarla eğitim, tekrar edilmelidir.

Çocuklara Mahremiyet Nasıl Anlatılmalıdır?

Mahremiyet eğitimi ile okul öncesi dönemde, çocuğun kendi fiziksel özelliklerini, karşı cins ile olan farklılıklarını, bedensel sınırları, iyi ve kötü dokunuşları öğretmek amaçlanır. Bunları öğretmek için en uygun zaman çocuktan cinsellik ile ilgili soruların gelmeye başladığı zamandır. (3 yaş civarı)

Eğitimi verirken doğal olunmalı, çocuğu korkutarak ya da zorlayarak özgüveni zedelememeye dikkat edilmeli. Günah, ayıp, yasak gibi sözcükleri kullanmak yerine “özel” kelimesi kullanılmalıdır.

Çocuğa bedenindeki özel bölgeler tanıtılmalıdır. Bu bölgeler çocuğun kendi bedeni üzerinden, çocuk giyinikken hafif dokunuşlarla, kitaplarla veya bir oyuncak üzerinden anlatılabilir. Açıklama yapılırken çocuğun anlayabileceği yaş ve gelişim dönemine uygun somut cümleler kurmak oldukça önemlidir. (Özel bölge tanımı yaparken, tuvaletimizi yaptığımız bölgelerimiz veya bikini giydiğimiz bölgelerimiz, ağzımız şeklinde açıklama yapabilirsiniz).

Çocuğa beden, bedensel sınırlar, iyi ve kötü dokunuş hakkında bilgi verilmelidir. İyi dokunuş ve kötü dokunuş arasındaki fark mutlaka anlatılmalıdır.(Bu noktada görsellerden, kitaplardan ya da yazının sonunda yer verilen linklerden faydalanabilirsiniz).

Bu konuyu bir sohbet havası içerisinde ele almak çocuğa bu konuyu ailesiyle rahatça konuşabileceği mesajını verir.

• Mahremiyet eğitimi vermeden önce ebeveyn çocuğa doğru rol model olmalıdır.

• Çocuk ebeveyni banyoda veya tuvalette izlememeli, ebeveynler çocuğun yanında giyinmemelidirler.

• Çocuğa kapalı kapıları izinsiz açmaması mutlaka kapıyı çalıp izin istemesi gerektiği öğretilmelidir.

• Aynı şekilde çocuğun kendi mahrem alanına, odasına girerken de saygı gösterilmelidir.

• Odanın kapısı açık olsa dahi aile içeriye girmeden önce kapıyı tıklatıp, izin istenmelidir.

• Öpmek ve öpülmek izin ile olmalıdır. Çocuk, çocuğun hoşlanmadığı biçimde sevilmemeli ya da öpülmemelidir.

• Çocuk dudağından öpülmemelidir. Ebeveyni tarafından dudağından öpülen çocuk, bir başkasının da kendisini dudaktan öpmesinde sakınca görmeyebilir.

• Küçük çocukları cinsel organlarına dokunarak, onları konu yaparak sevmek doğru değildir. Çünkü bu durum, onların özel alanlarının ihlalidir.

• Bez değişimi sırasında ve temizleme durumlarında abartıya kaçmamak, aşırı baskı uygulayarak silmemek daha doğru bir yaklaşımdır.

EBEVEYNLERE BAZI ÖNERİLER

• Çocuklar soru sorduğunda tam olarak neyi kastettiği iyice anlaşılmalıdır. Sorusu mutlaka yanıtlanmalı ancak gelişim dönemine uygun net ve kısa cümleler kurulmalıdır.

• Çocuk soru sorduğunda soru geçiştirilmemeli, çocuk sorduğu sorudan dolayı yargılanmamalı ya da ‘’aaa bu çok ayıp, büyüyünce öğrenirsin’’ gibi cümleler kullanılmamalıdır. Unutmayın ki çocuk merak ettiği soruların yanıtlarını ebeveynden öğrenemezse güvenilir olmayan kaynaklardan öğrenmeye çalışacaktır.

• Çocuk soru sorduğunda ebeveyn, cevap vermeden önce çocuğa fırsat verilmelidir. Çocuğa ‘’bu konuda sen ne düşünüyorsun?’’ diye sormak aslında çocuğun ne bildiğini öğrenmek için iyi bir fırsat olabilir.

• Ebeveyn sorunun cevabını biliyor ancak çocuğa cevabı nasıl açıklayacağı konusunda tereddüt ediyorsa, dürüstçe ‘’anlayabileceğin şekilde yanıt vermek için biraz düşünmek istiyorum, bana biraz zaman vermeni istiyorum. Bu konuyu yarın seninle tekrar konuşalım.’’ diyebilmeli ve çocuğun sorusunu en kısa zamanda cevaplamalıdır. (Bu aşamada resimli kitaplardan yararlanılabilir).

• 3 yaş sonrasında çocuklar cinsiyet ayrımını fark etmeye başlar. Bir kız çocuğu bir erkeğin cinsel organını gördüğünde kendininkinden neden farklı ya da eksik olduğunu sorabilir. Bu tarz sorular ile karşılaşıldığında ebeveynlerin çocuklarına ‘’sen kız olarak o da erkek olarak doğdunuz ve senin de onun da hiçbir eksiğiniz yok.‘’ demesi yeterlidir.

• ‘’Ben nasıl dünyaya geldim?’’ sorusu ile karşılaştığınızda bebekler için annelerin karınlarında özel bir yer vardır, her bebek bu özel yerde bir süre durur ve dünyaya gelmek için hazırlanır gibi yanıtlar verilebilir.

Beyza Nur KAHRAMAN

Psikolog

Çocuklar için videolar;

• https://www.youtube.com/watch?v=9HdMdTt_IPw /Çocuklarda Mahremiyet Eğitimi Animasyonu

https://www.youtube.com/watch?v=jCZzL5UmorI /Pepee- Bedenim Bana Aittir

• https://www.youtube.com/watch?v=E2QZNrTcf9w /Çocuklar İçin Onay

• https://www.youtube.com/watch?v=FS5XSa6Dk1Q /İyi Dokunuş - Kötü Dokunuş

Ebeveynler için videolar;

• https://www.youtube.com/watch?v=SyKQHC2PukY /Çocuklarda Mahremiyet Eğitimi Nasıl Olmalı?

• https://www.youtube.com/watch?v=_l7PQVdy1NI /Mahremiyet Eğitimi Ne Zaman Başlar?

• https://www.youtube.com/watch?v=MacY7nRX73w / Çocuklarımızı Nasıl Koruyacağız?

Yararlanabileceğiniz Kitapların Listesi

• Beni de Bedenimi de Seviyorum

• Ebeveyn Çocuk Kitap Seti– Rayka Kumru

• Ben Nereden Geldim, Peter Mayle, Sistem Yayıncılık

• Bana Neler Oluyor? , Peter Mayle, Sistem Yayıncılık

• Burcu ve Berk’le Cinselliği Keşfediyoruz, Defne Ongun Müminoğlu, Pegem.Net

• Meraklı Sorulara Doğru Yanıtlar: Kızlar Erkekler Pantolonlar Etekler, İsmihan Artan, Kök Yayıncılık

• Bedenim Bana Ait, Gergedan Yayınları

• Kırmızı Çizgi, Samar Mahfouz Barraj, Erdem Çocuk Yayınları,

• Bu Beden Benim, Pedagog Ayşen Oy, Mandolin Yayınları,

• Elif Asla Yabancılarla Gitmez, Liane Schneider , İş Bankası Yayınları,

• Çağlar Tanımadığı İnsanlarla Bir Yere Gitmez,Christian Tielman, İş Bankası Yayınları

• Sır Versem Saklar Mısın?, Jennifer Moore Mallinos, Redhouse Kidz Yayınları

Yüksel, M. (2003). Mahremiyet Hakkı ve Sosyo - Tarihsl Gelişimi . Ankara Üniversitesi SBF Dergisi , 58 (01) , . DOI: 10.1501/SBFder_0000001619