“İnsanlar sevdikleri, keyif aldıkları şeyleri tekrar tekrar yapma eğilimindedirler. Bu nedenle, eğer bir çocuğun okumasını istiyorsak önce ona okumayı sevdirmemiz gerekmektedir. Yine araştırmalar; çocukların pasif dinleyici konumundan ziyade, aktif katılım gösterdikleri, soru sordukları, yorum yaptıkları okuma süreçlerinin daha etkili olduğunu ortaya koymuştur” (Dickinson, 2001).
Bu dönemde kitaplar ile birlikte çocukların hayal güçleri ve yaratıcılıkları da gelişir. Okul öncesi dönemde okunan kitaplarla birlikte çocukların etkin ve aynı zamanda akıcı bir şekilde konuşmalarının temelleri atılmış olur. Okul öncesi dönemde çocuğun etkileşimde bulunduğu her şey uzun vadede çocuğun kişiliğinin şekillenmesinde oldukça etkilidir. Kitaplarla etkileşim kuran çocuk, kavrama ve karar verme yetisi ile eleştirel düşünme becerisi kazanır. Bu dönem de görsel uyaranlar içeren yazılı materyallerin kullanımı ise, hem dil gelişimi hem de bilişsel gelişim açısından oldukça önemli ve kıymetlidir.
Düzenli ve rutin haline gelen aralıklarla çocuğa kitap okunduğunda, çocuğun kelime haznesinin de arttığı gözlemlenir. Çocuk kimi zaman bilmediği kavram ve bilgileri kitaplarla öğrenirken kimi zaman bildiklerini bu yolla pekiştirir. Bu nedenle kitap okuma saatleri belirli saat dilimi içerisinde bir rutin haline getirilerek bu yolla çocuğun, kitaplara daha fazla maruz kalması sağlanabilir.
“Birlikte okuma, çocuğu okumaya katılmaya özendirir. 3-4 yaşlarında kitap, yetişkin ile çocuk arasında kurulan bir sohbet aracıdır” (Yavuzer, 2018: 67).
Kitaplar ve okumalar sayesinde çocuk ile ebeveyn birlikte keyifli bir o kadar da da kaliteli zaman geçirir. Bir kitap ya da hikaye üzerinden önemli bir konu konuşularak ebeveyn ve çocuk arasındaki paylaşım artırılabilir. Okumaların arasına küçük molalar eklemek ve kitap içerisinde yer alan karakterler ya da olay örgüsü hakkında minik konuşmalar yapmak, sorular sormak çocukların odaklanma becerisi kazanmaları için de oldukça etkilidir.
“Çocuğunuz sorular sorar veya bildiği sözcükleri göstererek ya da resimlerden söz ederek okumanızı bölerse, bu onun ilgi duyduğuna ve bu konuda fazla şey öğrenmek istediğine işaret eder” (Yavuzer, 2018: 66).
Çocuklar kendi problemleri ve/veya iç çatışmaları ile baş etmeyi kitaplar sayesinde öğrenir.
Çocuk, kitaplarla birlikte belirli sorunların sadece kendisine ait olmadığını deneyimler, diğer yaşantılarda da benzer durumlar, problemler olduğunu görür ve bu durumlar hakkında bilgi sahibi olur. Bunun sonucunda çocuk, kendisine yönelik uygun seçimler yapabilir aynı zaman da çözüm yolları da geliştirebilir.
Çocuğa Okuma Alışkanlığı Nasıl Kazandırılır?
Çocuklara kitap okuma alışkanlığı kazandırma noktasında okul öncesi dönemde dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biri, çocuğun ilgi ve merakına, yaş ile gelişim dönemine uygun masal, kısa öykü ya da hikaye kitaplarının seçilmesidir.
Çocuğun yaş ve gelişim dönemine uygun kitaplar arasından çocuğun seçim yapması sağlanabilir. Bu sayede çocuk fikir ve seçimlerine saygı duyulduğunu da görmüş ve aynı zamanda hissetmiş olur.
Kitaplar mümkün olduğunca çocuğun ulaşabildiği bir yerde olmalıdır. Bu dönemde çocuğun boy hizasında olan kitaplıklar (Montessori kitaplıkları) çok daha elverişli olabilir. Çocuk bu sayede istediği zaman kitaplara erişebilir ve onları inceleyebilir. Aynı zamanda yolculuk sırasında arabada veya dışarıda zaman geçirilecekse çantada kitapların yer alması ev dışında da çocuğun kitaplara ulaşmasına olanak sağlar.
Çocuklar ebeveynlerini rol model alarak gelişimlerini sürdürürler. Eğer ebeveyn hiçbir şekilde kitap okumuyorsa, çocuğundan kitaplara ilgi duymasını beklemesi çok da gerçekçi bir beklenti olmaz. Bu nedenle ebeveyn olarak çocuğunuz ile birlikte kitap okuma zamanları oluşturabilir ve bunu bir rutin haline getirerek çocuğunuzun kitap okuma alışkanlığı kazanması konusunda destek ve aynı zamanda model olabilirsiniz.
Çocuk ile birlikte bir kitapçıya uğramak ve çocuğun yaş ve gelişim dönemine uygun kitaplar arasından çocuğun ilgisini çeken bir kitabı incelemesine fırsat vermek çocuk için oldukça keyif verici olabilir
Sevgili ebeveynler çocuk gündelik yaşamda kitap ile ne kadar keyifli vakit geçirirse kitaplarla etkileşimde olma isteği de o kadar artacaktır. Bu dönemde önemli olan çocuğun kitaplar ile ilgili pozitif düşünceler geliştirmesi ve kitaplara ulaşabilmesidir.
Beyza Nur KAHRAMAN
Psikolog
Dickinson, D. K., & Tabors, P. O. (Eds.). (2001). Beginning literacy with language: Young children learning at home and school. Paul H Brookes Publishing.
Yavuzer, H. (2018). Çocuğu tanımak ve anlamak (15.baskı). İstanbul:Remzi Kitabevi
Comments